Matematik Harezmi|Harezmi Kimdir?

Harezmi, matematik ilmine cebir ilmini kazandıran Müslüman bilgindir. 0 ve x'in mucidi olarak bilinir. Ayrıca 10 rakamdan oluşan basamaklı sayı sistemi üzerine bir eser yazarak bu rakamların İslam dünyası ve Batı’da tanınıp kullanılmasını sağlamıştır.Bulduğu pek çok çözüm ve yöntem 15. yy’a kadar Batılı matematikçilerin çalışmalarına temel oluşturmuştur.

Harezmi

780-850 yılları arasında yaşamış olan Harezmi'nin ismi, Batı kaynaklarında Alkarismi, Algoritmi, Algorismi veya Algorism olarak birkaç farklı şeklinde geçer. Yaşamıyla ilgili bilgiler az olsa da Bağdat’ta yaşadığı, tam adının Ebû Ca’fer Muhammed b. Mûsâ el-Harizmi olduğu ve 9. yy’da Halife Me‘mun’un emriyle inşa edilen, zamanın en büyük ve ileri bilim merkezi olan Beytü’l-Hikme’nin (Bilgelik Evi) üyesi olduğu bilinmektedir. Bugün bildiğimiz eserlerini Beytü’l-Hikme’de yazarak Halife Memun’a sunmuştur. Ayrıca Beytü'l-Hikme'de yöneticilik yaptığı da kaynaklarda geçmektedir.

Harezmi, önemli bir gökbilimci yani astronomi uzmanı ve büyük bir matematikçidir. Tarihte bir ilk olarak Halife Memûn’un Bağdat’ta ve Şam’da kurdurduğu gözlemevlerinde önemli astronomi çalışmaları yapmış, yaşadığı devrin diğer önemli âlimleriyle ortak çalışmalar yürütmüştür.

Ancak Harizmi'yi meşhur yapan önemli çalışmaları matematik alanındadır. Bunlardan en bilineni cebiri, hisab ilminden ayırarak ayrı bir dal olarak ortaya koymasıdır. Matematik alanındaki çalışmaları kendisinden sonraki tüm bilimin sanlarını etkilemiştir.

Bilim tarihinde cebirin tek başına konu edildiği ilk kitap, El-Kitâbü’l-Muhtasar fî Hisâbü’l-Cebr ve’l-Mukâbele adlı eseridir. Bu yönüyle Harizmi, cebiri bulan bilim insanı olarak bilinmektedir.

Hindistan’da bulunduğu sırada sayıları ifade etmek için harfler veya heceler yerine basamaklı sayı sisteminin kullanıldığını görmüş, yazdığı eserle önce İslam dünyasını, ardından da çeviriler yoluyla Batı dünyasını etkilemiştir. Bu şekilde Hint rakamları ve ondalık sayı sistemiyle tanışılmıştır.

Harezmi, yalnızca matematik alanında değil gökbilim, coğrafya ve tarih alanlarında da önemli çalışmalar yapmış ve bu alanlarda kendisinden söz ettirerek sonraki bilim insanlarını etkileyen eserler kaleme almıştır. 

Müslümanlar olarak geçmiş dönemlerde yaşamış olan âlim, ârif, bilim adamı vb. özellikleri olan şahsiyetleri takip ederek, onların ortaya koydukları ilimlerden istifade edip geleceğe emin adımlarla yürümeliyiz. Tarihe isimlerini altın harflerle yazdırmış olan önemli şahsiyetlerin İslam alemine ışık tutmaları, Müslümanların bilimsel çalışmalar yapmaları için ön adımdır. Bize düşen, sadece hava durumunu, dolar kurunu, aksesuar çeşitlerni, çantaları, ayakkabıları, saat veya teknolojik ürünleri takip etmek değil; geçmişimizden esinlenip geleceği şekillendirecek bilimsel çalışmalar yapmaktır.

Harezmi kimdir? Sorusunun cevabını bu yazıda bulduğunuzu düşünüyorsanız, lütfen beğenmeyi unutmayın!